کار خاصی از دست ما برنمی آمد!، نقطه ضعف مدیریت بحران در وقوع سیل چیست؟ - مجله لیست پیوند

به گزارش خبرنگار ، ماجرای تکراری اما خطرناک طغیان رودخانه ها و وقوع سیل در اهواز متاسفانه مجدد گریبان گیر خوزستان شده است و عبرت نگرفتن مسئولان از سال گذشته, دوباره مردم را به دردسر انداخته است.

معلوم نیست مردم این استان تا چه زمانی باید تلفات اقتصادی و جانی را نثار ناهماهنگی دستگاه های رسیدگی به امر بحران نمایند. ولی آنچه که معلوم است و مردم آن را احساس می نمایند، تبعات وحشتناک و خسارات جبران ناپذیری است که این مهمانان بر گرده این مردم بیگناه تحمیل می نمایند؛ مهمترین سوالی که این روزها در اذهان میگذرد این است که آیا با پیشرفت علم و دانش آیا نمی توان جلوی این گونه از بلایاهای طبیعی را گرفت؟

حدود دو ماه قبل به وزارت نیرو اعلام خطر شد، ورودی و خروجی سد اعلام و پیش بینی شد تا 1500 مترمکعب در یک جهت آرام و روان بدون خسارت خواهد بود. وزیر بیان نمود که هفته بعد جلسه ای در این خصوص برگزار می گردد؛ بعد از جلسه مذکور کوچکترین اقدامی صورت نگرفت.

به همین دلیل نمایندگان مجلس درصدد استیضاح وزیر نیرو برآمدند به طوری که بعضی از آن ها می گفتند: به استحضار اردکانیان وزیر نیرو رساندیم و نوشتیم که اگر ظرفیت خروجی کرخه برای حداقل 1500 مترمکعب بر ثانیه مهیا نگردد، ممکن است با شرایط بسیار ناگواری روبرو شویم.

در این جا این سوال پیش می آید که مقصر سیل نوروز 98 متوجه چه کسانی بودند؟ چندماه از وقوع سیل ویرانگر جنوب و شمال کشور در اوایل سال 98 نمی گذرد که مجددا با بارش باران استان خوزستان زیر هجمه ای از آب فرو رفت.

بارش باران به مناطق جنوبی و شرقی کشور می رسد/ هوای تهران سالم استبه طوری که در سیل نوروز 98 به چندین واحد مسکونی و تجاری خسارت های شدیدی وارد شد به طوری که قرار بود منازل مسکونی مجدد بازسازی گردد، ولی مجدد بارش سیل آسا باران خسارت هایی به بخش های مختلفی از جمله واحد های مسکونی و... زده و یا حتی با قطع شدن برق منجر به کشته شدن تعدادی از هموطنانمان در بیمارستان امام خمینی استان خوزستان گردد.

در این باره رحیمیان کارشناس و متخصص علوم آب و محیط زیست، در گفت وگو با خبرنگار ،گفت: سیل فروردین در تاریخ خوزستان بی سابقه بود اما قطعا با یک کار کارشناسی و مدیریت شده می توانستیم جلوی این حادثه را بگیریم.

رحیمیان ادامه داد: چنین حادثه بی سابقه ای طبیعتاً خسارت هایی نجومی به بار می آورد هر چند با وجود این همه سد نباید میزان خسارت های وارد شده به مردم تا این اندازه ویرانگر می شد. متاسفانه مقصران حوادث قبلی هم مانند سیل فروردین ماه 95 و بعضی دیگر از بلایای طبیعی در لابلای کاغذ ها و گزارش های تحقیق و تفحص کمیته های حقیقت یاب ماند و اکنون در کنج قفسه ها خاک می خورد.

هواشناسی باید زیر مجموعه وزارت نیرو باشد

ایزدجو نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی طی مصاحبه با یکی از خبرگزاری ها مدعی شده است که برای جلوگیری از حوادث اینچنینی باید اداره کل هواشناسی زیر مجموعه وزارت نیرو قرار گیرد چرا که وزارت نیرو مهمترین بهره بردار پیش بینی های هواشناسی است: پیش بینی های هواشناسی با قطعیت اعلام می شد، در حالی که دقت پیش بینی های فصلی بسیار کم و غیرقابل اطمینان بود، این تصمیم را هیچکس نمی پذیرفت و منطقی هم نبود.

در اینجا این سوال مطرح است که ضعف وزارت نیرو در سیل های اخیر و چند روز گذشته کشور کجاست؟ وقتی دوباره چنین رویدادی تکرار گردد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ کدام نهاد ها مسئولیت دارند و علت وقوع سیلاب در بعضی شهر ها چه بود و چرا این قدر خسارت به بار آورد؟

به نظر می رسد حالا با سیلاب هایی که به وقوع پیوسته، هواداران سدسازی برای طرح های خود توجیه تازه ای پیدا نموده اند. به طوری که از آب گل آلود ماهی بگیرند.

در این باره قاسم تقی زاده خامسی معاون آب و آبفای وزارت نیرو در گفت و گو با خبرنگار ، گفت: اگر سد ها نبودند، نمی توانستیم چگونه سیلاب ها را کنترل کنیم. حال با وجود چندین سد در استان خوزستان متاسفانه با بارش باران این استان در زیر آب فرو می رود.

او بیان نمود: سد سازی شاید در شرایط نرمال با هدف اصلی تامین آب برای شرب و کشاورزی باشد، اما در بعضی مناطق صرفا برای کنترل سیلاب صورت می گیرد؛ هرچند ممکن است چند سالی خالی باشد، اما آن یک سالی که با چنین حادثه ای روبرو می گردد هم خسارات حداقلی می گردد و هم جمع آوری آب شیرین به حداکثر می رسد.

در ادامه حسن مرادی کارشناس محیط زیست در گفت وگو با خبرنگار ، گفت: سد ها ظرفیت های محدودی دارند و در یک سال پر و خالی می شوند و در هر مقطع از سال بر اساس معیار های فنی، به صورت پلکانی آبگیری می شوند؛ سیل بند ها که برای جلوگیری از سیل ساخته شده دیگر بستر طبیعی رودخانه محسوب نمی گردد، بنابراین از نظر ما آب آنقدر وارد بستر طبیعی رودخانه شده که مجرای طبیعی رودخانه کشش عبور آب را نداشته، در نتیجه منجبر به سیل می گردد.

رضا اردکانیان وزیر نیرو در پاسخ به خبرنگار ، گفت: سیل افزون بر یک هزار و 380 میلیارد ریال به تاسیسات آبی کشور خسارت وارد کرد که طبق برآورد های اولیه 430 میلیارد ریال از این خسارات در بخش تاسیسات آب و 950 میلیارد ریال در بخش فاضلاب است.

او ادامه داد: حدود 2750 کیلومتر شبکه و خطوط انتقال، 190 واحد ایستگاه پمپاژ فاضلاب و هفت واحد تصفیه خانه فعال در بخش فاضلاب در 16 شهر خوزستان امر جمع آوری و دفع و تصفیه فاضلاب شهر ها را انجام می دهند.

مدیریت بحران خوزستان، به منظور جلوگیری از وارد آمدن خسارت به دامداران، کشاورزان و اهالی روستا های حاشیه رودخانه دز، کارون و کرخه هشدار هایی داده بود؛ اما رفته رفته آب پشت سد ها افزایش می یافت و نگرانی برای مدیریت این رحمت الهی، پس از تحمل سال ها خشکسالی بیشتر می شد، عملیات ترمیم سیل بند ها شروع و تهمیدات لازم برای وارد آمدن کم ترین خسارت به خوزستانی ها و ساکنان حاشیه رودخانه ها اندیشیده شد.

هم اکنون بیش از 9 ماه از وقوع سیلاب در استان خوزستان می گذرد، ولی هنوز بخش های مختلف این استان تکمیل نشده که مجددا سیل دامن این استان را گرفت.

سیف الله آقابیگی مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل منابع آب ایران در گفت وگو با خبرنگار ، در مورد آخرین شرایط حجم مخازن سد های شهر های جنوبی کشور با توجه به بارندگی سیل آسا روز های گذشته گفت: خوشبختانه در بخش منابع آب و طغیان رودخانه ها در خوزستان مشکل خاصی گزارش نشده است.

او ادامه داد: همچنین در بخش مخازن و خروجی سد های استان هم تا به امروز با توجه به بارش های سیل آسای روز های گذشته مشکل خاصی نداریم، ولی در شهر ها آبگرفتگی گزارش شده است که با یاری نیرو های امدادی رفع می گردد.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل منابع آب ایران اضافه نمود:کنترل حجم مخازن سد ها به صورت مستمر در دستور کار قرار گرفته است و در استان هایی مانند فارس اقدام به رهاسازی آب بعضی از سد ها شده تا حجم کافی برای مهار سیلاب های احتاقتصادی وجود داشته باشد.

آقابیگی در ادامه با اشاره به شرایط استان های بوشهر، چهارمحال و بختیاری و فارس با توجه به بارش های سیل آسا در این مناطق نیز بیان نمود: علارغم بارندگی های شدید که باعث رکورد در بعضی از استان ها شدخوشبختانه مشکل خاصی گزارش نشده با توجه به اینکه 50 درصد بارندگی در سال در این استان ها باریده مسئله ای گزارش نشده است.

او اضافه نمود: در حال حاضر سد های استان ظرفیت خالی بیش از 9 میلیارد مترمکعب را دارا هستند و طبق برآورد مدل های موجود میزان حجم ورودی آب به سد ها را در اثر بارش های مؤثر پیش بینی شده بین 600 تا 700 میلیون مترمکعب نشان می دهند.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل منابع آب ایران گفت: این رقم نسبت به حجم خالی موجود بیانگر آن است که هر سیلاب محتمل ورودی به رودخانه های استان توسط سد ها مهار کامل می شوند.

براساس این گزارش، مسئولان منابع آب دم از شرایط عادی و روان در خوزستان را گزارش می نمایند که طی گزارشات عینی خبرنگار و گزارشات مردمی از این استان آب باران سیل آسا روز های گذشته در خیابان های این شهر ساکن است. حتی یکی از اعضای شورای شهر استان در واکنش به آبگرفتگی شدید در شهر اهواز گفته است: ما فقط اقدام به تعطیلی مدارس کردیم، در حالی که می توانستیم به مردم هشدار بدهیم که کدام مناطق در معرض آسیب هستند و کاری هم از دست ما بر نمی آید تا حداقل خود مردم فکری نمایند؛ حقیقتا ما جوابی برای مردم نداشتیم و عملا مستأصل بودیم و کار خاصی از دست ما برنمی آمد.

لازم به ذکر است هفت ماه پیش رهبری مستقیما به رئیس جمهور دستور دادند که از محل صندوق توسعه ملی، مشکل فاضلاب استان خوزستان بویژه اهواز حل گردد، اما گزارش ها حاکی از آن است که از ابتدای سال تا کنون اقدام خاصی در این خصوص صورت نگرفته است؛ در طول این مدت حتی به سبب بارش های اندک نیز شاهد آبگرفتگی در سطح معابر استان بوده ایم.

از خوزستان بگذریم بعضی از استان های دیگر کشور هم آمادگی لازم برای سیل را ندارند به طوری که حسن رضوی مدیرعامل آب منطقه ای تهران ددر گفت وگو با خبرنگار، گفت:متاسفانه حتی معابر پایتخت آمادگی سیل را ندارند و ممکن است با چند ساعت بارش شدید تهران هم سیل زده گردد.

او ادامه داد: متاسفانه سیل در تهران قطعا این شهر را با مسائل عدیده ای در سیلاب روبرو می نماید، زیرا در بسیاری از روددره های تهران که از کوهپایه های البرز سرچشمه می گیرند، دخل و تصرف های زیادی شده است.

رضوی لایروبی بستر رودخانه ها را در فصل تابستان مهم خواند و توضیح داد:80 سازه مشکل ساز در زمان بروز سیلاب در تهران شناسایی شده که باید سازه آن ها آنالیز مجدد و اصلاح گردد.

متاسفانه واکنش یکی از اعضای شورای شهر به آبگرفتگی شدید در شهر اهواز هم اینگونه بوده است که می گوید:ما فقط اقدام به تعطیلی مدارس کردیم، در حالی که می توانستیم به مردم هشدار بدهیم که کدام مناطق در معرض آسیب هستند و کاری هم از دست ما بر نمی آید تا حداقل خود مردم فکری نمایند. حقیقتا ما جوابی برای مردم نداشتیم و عملا مستأصل بودیم و کار خاصی از دست ما برنمی آمد.

این در حالی است که مدیرعامل آب منطقه ای تهران از وقوع سیل پس از چندین ساعت بارش در تهران اطلاع داد است به طوری که وزیر کشور گفته است:نگرانی بابت سیل در تهران وجود ندارد.

حال چند پهلو حرف زدن مسئولان باعث برهم خوردن در تدابیر و مدیریت کشور شده و باعث خسارت های جبران ناپذیری برای کشور اعم از هموطنان می گردد.این ها همان درس عبرت هایی است که بایستی از سیل اخیر به خوبی فرا گرفت تا لطمه ای به منابع و زیرساخت ها و مهمتر از همه سرمایه اجتماعی کشور وارد نگردد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان