نگاهی به شهرستانی بودن نویسندگان نداشتیم - مجله لیست پیوند

در این دوره از جایزه مهرگان (نوزدهم و بیستم)، کتابِ خَم نوشته علیرضا سیف الدینی از نشر نیماژ، عنوان بهترین رمان فارسی را از آن خود کرد که نشان می داد نویسندگان شهرستانی در حال تکاپوی نوشتن از اقلیم خود و تغییری در سبک ادبیات آپارتمان نشینی و زن و شوهری یک دهه اخیر دارند.

سیاوش گلشیری که یکی از داوران این دوره بود، درباره فرایند داوری آثار در این دوره از جایزه که به صورت دوسالانه برگزار گردید، به خبرنگار ایبنا گفت: جایزه مهرگان ادب (دوره های نوزدهم و بیستم)، کار خود را با ارزیابی 1024 رمان و داستان بلند منتشر شده در سال های 1396 و 1397 در ایران، شروع کرد.

این نویسنده گفت: در این دوره جواد اسحاقیان، هلن اولیائی نیا، حسین آتش پرور، پروین سلاجقه، لیلا صادقی و ابوالفضل حسینی و من هیات داوران جایزه مهرگان ادب بودیم و فرایند داوری به این صورت بود که داوران در این دوره در حدود یکسال و نیم تا دو سال کل آثار را خواندند که به عبارتی 70 تا 80 کتاب می شد و از بین کتاب ها تعدادی به چین های بالاتر رفتند. دلایل تایید یا رد آثار را به طور مرتب با هم مطرح کردیم و سپس به دبیرخانه اعلام کردیم و برای اینکه به لیست 14 اولیه و هقت نهایی برسیم آنالیز های بسیاری انجام گرفت.

وی در ادامه درباره آثار نویسندگان اصفهانی این دوره اضافه کرد: کتاب او نوشته محمد کلباسی مجموعه داستانی است که به مراحل نهایی راه یافت و چندین داستان بسیار قابل تامل دارد و از مجموعه هایی بود که به مراحل آخر نیز رسید. به گمانم تعدادی از داستان های این کتاب از مجموعه قبلی آقای کلباسی جا مانده بود و در این کتاب چاپ شد و نظر داوران را جلب کرد.

داور جایزه مهرگان ادب ادامه داد: محمد کلباسی پیشتر هم نامزد جایزه مهرگان بود ولی نگاهمان در خوانش کتاب قبل از سابقه ایشان، بیشتر به خود داستان ها، زبان و انسجام فرم و ساختار داستان بود و مساله قابل تامل این بود که ادبیات کهن به شدت در این اثر چشمگیر بود.

گلشیری توضیح داد: سعی شد معیارهایی برای کار داوری داشته باشیم و رجوع به بیانیه، دقت نظر و اهمیت موارد سبکی و اعمال مضامین و محتوا در کار داوری را معین می نماید. در هیات داوران نیز تغییراتی صورت گرفت. داورهای جایزه ادبی مهرگان از شهرهای مخالف هستند، هرچند خود من اعتقادی به شهرستانی بودن یا نبودن نویسنده ندارم و نویسنده را آدمی دنیا شمول می دانم.

وی گفت: داوران به دلایل مخالف انتخاب می شوند. در این دوره من و خانم هلن اولیایی نیا هم از اصفهان حایزه مهرگان را همراهی می کردیم که ایشان سوابقی نیز در داوری جایزه گلشیری دارند و افتخار داشتم که در کنار دوستان دیگر هم بودیم. به نظر من باید فراتر از نگاه شهرستانی بودن در انتخاب آثار به داوری نگاه کرد که خوشبختانه آثار نیز پراکنده و از شهرهای مختلف بودند؛ از رمان خم از تبریز گرفته تا آتش زمزم از جنوب، نگاه متفاوتی داشتند که در آخر هم کتابِ خَم نوشته علیرضا سیف الدینی از نشر نیماژ، عنوان بهترین رمان فارسی را از جایزه مهرگان ادب از آن خود کرد.

گلشیری ادامه داد: هیات داوران با اکثریت آرا، رمان آتشِ زَندان نوشته ابراهیم دمشناس از نشر نیلوفر را به دلیل بهره گیری از بن مایه های بومی در هم پیوندی میان اسطوره، تاریخ و ادبیات، نقیضه سازی پیروز در ترسیم سیمایی تازه از یک شخصیت حماسی در وضعیتی تاریخی و تراژیک، بومی سازی مقبول از کسان و محیط، خلاقیت در پیوند میان رفتار حماسی پهلوانان خراسانی در خوزستان، گفتمان متون و تعلیق های برجسته، به کارگیری شگردهای روایت به شکل خلاقانه و ارایه چشم اندازی وسیع در زمانی گسترش یافته میان گذشته اساطیری یک فرهنگ و زمان حال، به عنوان نخستین رمان تحسین شده هیات داوران انتخاب و شایسته دریافت لوح تقدیر جایزه مهرگان ادب دانست.

وی در سرانجام گفت: هیات داوران هم چنین با اکثریت آرا، رمان کوچ شامار نوشته فرهاد حیدری گوران از نشر مطلع/ بان را به دلیل ترسیم دقیق زلزله کرمانشاه و تأثیر آن بر ذهن و روان شخصیت ها، هماهنگی کامل روایت با درون مایه و موضوع، نشان دادن تباهی هویت انسان ها در اثری اجتماعی و پرکشش، به عنوان نخستین رمان تقدیرشده انتخاب و نیز رمان ط نوشته زاهد بارخدا از نشر افراز را به دلیل انتخاب هوشمندانه کلمات و تطابق صورت و معنا به منظور کشف دنیای دور از عادت، به عنوان دومین رمان تقدیرشده انتخاب و شایسته دریافت لوح تقدیر جایزه مهرگان ادب دانست.