آلزایمر خاموش چگونه کنترل می گردد؟ - مجله لیست پیوند

به گزارش ایرنا، آلزایمر نوعی اختلال در عملکرد سلول های مغزی است که بر اثر ابتلا به آن توانایی های فکری فرد به تدریج تحلیل می رود و به مرور حتی خاطرات قدیم و یادآوری بعضی وقایع مهم زندگی هم برایش سخت می گردد. بیمار مبتلا به آلزایمر یا همان فراموشی جواب سوالی که چند لحظه قبل پرسیده را فراموش می نماید و دوباره همان سؤال را می پرسد. وسایلش را گم می نماید و نمی داند آن ها را کجا گذاشته است. در موارد شدیدتر حتی در تشخیص جهت اتاق خواب، آشپزخانه، دستشویی و حمام در منزل خودش هم مشکل پیدا می نمایند.

درمان قطعی وجود ندارد

گزارش های انجمن آلزایمر ایران نشان می دهد، در حال حاضر 50 میلیون نفر در جهان مبتلا به آلزایمر هستند و بر اساس آمار جمعیت سالمندان و آمار جهانی، در ایران نیز بیش از 700 هزار نفر مبتلا به این بیماری بوده و بخش بزرگی از بیماری آلزایمر در ایران پنهان است. حدود 80 درصد موارد بیماری آلزایمر مربوط به مراقبت از این بیماران است و 50 درصد کسانی که از این بیماران مراقبت می نمایند، دچار افسردگی می شوند. به همین علت مراقبت باید بین اعضای خانواده تقسیم گردد. به گفته کارشناسان درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما می توان با بعضی اقدامات از جمله حرکات ورزشی در سالمندان جلوی پیشرفت بیماری را گرفت یا از ابتلا به آن جلوگیری کرد.

دکتر حسین شیروانی متخصص فیزیولوژی ورزش که سال ها با بیماران مبتلا به فراموشی سر و کار دارد در مورد بیماری آلزایمر می گوید: این بیماری یک نوع اختلال عملکردی مغز و افزایش سن یکی از عوامل عمده ابتلا به فراموشی است. در جهان حدود یک هشتم افراد بالای 65 سال درگیر آلزایمر می شوند که این جمعیت در ایران به 1 میلیون نفر می رسد.

چند دقیقه ورزش برای سالمندان مبتلا به آلزایمر مفید است؟

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) با بیان اینکه برای پیشگیری از آلزایمر در افراد بالای 60 سال یک سری ورزش به نام ورزش های هوازی وجود دارد می گوید: این ورزش ها شامل پیاده روی شدید برای بالا بردن ضربان قلب، دویدن و شنا است. البته به شرط اینکه منظم انجام شوند و افراد برنامه ریزی بلند مدت داشته باشند. یعنی حداقل سه جلسه در هفته به مدت 30 تا 45 دقیقه با شدت های مختلف انجام شوند.

ورزش های مقاومتی نیز در کنترل و پیشگیری از آلزایمر در سالمندان خیلی مؤثرند. این ورزش ها با وزنه ها و دستگاه های بدنسازی، وزن بدن و کش انجام می شوند و یا در این دسته، تمرینات کاتسو بسیار مفیدند.

تمرینات مقاومتی، سیستم عصبی یعنی همان جایی که در بیماری آلزایمر دچار مشکل می گردد را درگیر می نمایند و هماهنگی های عصبی و عضلانی را بالا می برند، بنابراین خیلی می توانند به کنترل بیماری یاری نمایند. تمرینات مقاومتی هم باید منظم انجام شوند و هر جلسه تمرین مقاومتی بین 20 الی 30 دقیقه باشد. این تمرینات بهتر است زیر نظر مربی انجام گردد و در مراحل اول تمرین، احتیاج به مراقبت در حین انجام تمرین ها برای سالمندان وجود دارد. از دیگر تمرینات مفید برای پیشگیری و کنترل آلزایمر تمرینات ترکیبی هستند. در این تمرینات در یک جلسه تمرین هم یک جزء هوازی هست و هم جزء مقاومتی. مثلا در یک جلسه هم دویدن روی تردمیل و هم تمرینات مقاومتی با وزنه ها را داریم.

پیاده روی، شنا و دوچرخه؛ فراموش نگردد

این متخصص فیزیولوژی ورزش ادامه می دهد: انجام تمرینات کششی با هدف گرم کردن، به مدت 5 الی 10 دقیقه برای افراد مبتلا به آلزایمر مفید است. سرد کردن بدن نیز بعد از انجام ورزش مهم است که مثلا شامل ده دقیقه پیاده روی آرام و کار های کششی مناسب است. در مجموع هر جلسه تمرین برای یک سالمند مبتلا به آلزایمر حدود یک ساعت طول می کشد.

پیاده روی را برای سالمندانی که دچار علائم آلزایمر مانند اختلال در تکلم و تصمیم گیری و فراموشی هستند، بسیار مناسب است: البته یادمان باشد در مراحل شدید بیماری، فردی برای یاری باید کنار این افراد باشد. اگر توان فرد مبتلا به آلزایمر دوچرخه سواری داشته باشند بسیار یاری نماینده است، اما افراد مبتلا به نوع شدید آلزایمر، معمولا تعادل خود را از دست می دهند و در این صورت دیگر نمی توانند دوچرخه سواری هم نمایند. شنا کردن برای افراد مبتلا به دمانس بسیار مفید است البته وجود ناظر در کنار فرد آلزایمری توصیه می گردد. ورزش های دیگر مانند شطرنج و مکعب روبیک نیز به علت فعالیت مغزی بسیار یاری نماینده هستند.

تایچی و کاتسو؛ تمرینات ورزشی نوین

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله با اشاره به اینکه بعضی ورزش های نوین هم می توانند نقش بسزایی در پیشگیری از آلزایمر داشته باشند ادامه می دهد: یک ورزش دیگر به نام تایچی هست که ریشه چینی دارد و یک هنر رزمی است و در آن فکر و حرکت بدن با هم ترکیب می شوند. تایچی یک مکمل درمانی استاندارد برای پیشگیری و توان بخشی در بسیاری از بیماری های مرتبط با افزایش سن است. منظور از مکمل بودن تایچی این است که این ورزش همراه با سایر درمان های پزشکی برای بیماران تجویز می گردد، ضمناً یک سری تمرین برای افراد سالمند آلزایمری به نام تمرین در سطوح ناهموار وجود دارد که به تعادل این افراد یاری بسیاری می نماید. تمرینات کاتسو نیز ریشه ژاپنی دارند که با ساخت ابزار های مختلفی مانند جایگاه و ویلچر به فرد سالمند یاری می نمایند که مثلا در حین تماشا تلویزیون، یک فعالیت فیزیکی هم انجام دهد. مثلا به سالمند می گویند همینطور که تلویزیون می بینی وزنه را بالا و پایین ببر.

انجام کار های خانه، یاری به خرید، باغبانی کردن نیز برای فرد دچار آلزایمر بسیار یاری نماینده است. تیراندازی به علت ایجاد تمرکز برای سالمندان و ورزش زو یا کبدی نیز در تحقیقات گفته شده تأثیر بسیار خوبی بر سلامت مغر دارند.

توصیه برای سالمندان مبتلا به آلزایمر و بیماری زمینه ای

این متخصص فیزیولوژی ورزش درباره سالمندانی که به بیماری های زمینه ای دچار هستند توصیه های ویژه ای دارد: وقتی یک سالمند آلزایمری می خواهد ورزش کند و دچار مسائل قلبی و عروقی هم هست، حتما باید چکاپ های لازم را زیر نظر متخصص قلب داشته باشد و مربی این فرد باید حواسش به کنترل فشار خون این فرد نیز باشد. اگر فردی علاوه بر آلزایمر، دیابت هم داشته باشد، مدام در حین ورزش باید قند خون او کنترل گردد و در محدوده طبیعی قند خون او ساعت ورزشش را تنظیم کنیم. حواسمان باشد که امکان دارد قند خونش بیفتد و هر زمان که دیدیم علائم افت قند خون دارد، تمریناتش را کم یا قطع کنیم. افراد مبتلا به آلزایمر اگر به قصد پیاده روی و ورزش از خانه خارج می شوند، باید فردی برای یاری و نظارت در کنار این افراد حضور داشته باشد تا فراموشی مسئله ای برایشان ایجاد نکند.

برترین زمان ورزش برای سالمندان

دکتر شیروانی با تأکید براینکه بعضی از سالمندان مبتلا به آلزایمر امکان دارد دچار مسائل تعادلی باشند، می گوید: همین مسأله باعث می گردد حوادثی برایشان پیش بیاید مانند شکستگی ها. در جلسات تمرین نیز هر زمان احساس گیجی و درد و تاری دید به آن ها دست داد، حتما باید تمرینشان قطع گردد و تحت نظر پزشک باشند.

برترین زمان ورزش برای سالمندان مبتلا به آلزایمر از نگاه این متخصص ساعات عصر است: در این خصوص باید به اصل تفاوت های فردی توجه کنیم، اما به اعتقاد متخصصین ورزشی، ورزشی که در بعدازظهر (4 تا 6 عصر) انجام می گردد، اثربخشی فیزیولوژیکی آن بیشتر از تمرینی است که در صبح انجام می گردد. علاوه بر تمرینات ورزشی، رژیم غذایی سالم، خواب کافی، مدیریت استرس و تحریک فکر یعنی در پی یادگیری رفتن می تواند در پیشگیری و کنترل آلزایمر بسیار مؤثر باشد.