هوش مصنوعی و توسعه سلامت در دنیا - مجله لیست پیوند

میترا جلیلی| هوش مصنوعی (AI) یکی از فناوری های نوظهور است که تا به امروز در زمینه های مختلف ازجمله کنترل روبات ها، تجارت الکترونیک، امور مالی، بهداشت و درمان، آموزش، حمل ونقل و... نقش آفرینی نموده است، اما حالا مایکروسافت می خواهد از قابلیت های آن در سطحی گسترده بهره بگیرد.

قرار است مایکروسافت یک برنامه 5 ساله ابتکاری با نام هوش مصنوعی برای سلامت (A.I. for Health) را با بودجه ای 40 میلیون دلاری راه اندازی کند تا به این ترتیب شاهد عدالت و توازن در سطح دسترسی مردم دنیا به پزشک و ابزار های سلامت بویژه در کشور های فقیرتر باشیم.

مایکروسافت و دغدغه سلامت

مایکروسافت با جدیدترین پروژه خود عملاً می خواهد بین دنیای سلامت و پزشکی و فناوری هوش مصنوعی، پلی بزرگ ایجاد کند. هرچند پیش از این هم از فناوری در بخش های مختلف علم پزشکی و درمان بیماران استفاده می شد، ولی این نخستین بار است که قرار است هوش مصنوعی در سطحی گسترده در بخش های مختلف سلامت در دنیا نقش آفرینی کند.

این برنامه قرار است در بخش تشخیص بیماری، افزایش طول عمر، تسریع در تحقیقات پزشکی به منظور پیشگیری از بیماری های مختلف و نیز بهبود سطح دسترسی به سلامت و پزشک کار کند.

مایکروسافت این برنامه 5 ساله ابتکاری را با بودجه 40 میلیون دلاری در فیلادلفیا راه اندازی می نماید و میخواهد در قالب آن، به طور کلی شرایط سلامت در دنیا و جوامع مختلف را ارتقا بخشد. این برنامه 5 ساله بر تحقیقات پزشکی پیشرفته تمرکز خواهد داشت تا بتواند نابرابری و نبود توازن در زندگی سالم را در کشور های فقیرتر نیز بهبود بخشد و میزان دسترسی به مراقبت های سلامتی را افزایش دهد.

البته این، بخشی از برنامه بزرگ تر و ابتکاری مایکروسافت با نام Microsoft A.I. for Good است. قرار است مایکروسافت همکاری گسترده ای را با کمپانی ها، سازمان ها و مراکز مختلف فعال در عرصه سلامت در سطح دنیا همچون مرکز تحقیقات سرطان فرد هوچینسون، مؤسسه تحقیقاتی بچه ها سیاتل و... شروع کند. به بیان دیگر قرار است بسیاری از مراکز سلامت دنیا به هوش مصنوعی مجهز شوند.

یکی از بخش هایی که مایکروسافت بر آن تمرکز دارد، کاهش مرگ و میر نوزادان و مادران و همچنین کاهش تعداد افراد مبتلا به دیابت است. طبق اطلاعات این کمپانی میزان و نرخ مرگ و میر بچه ها در کشور های پیشرفته همچون فنلاند 43.7 از هر 100 هزار نوزاد است درحالی که شاهد هستیم این رقم مرگ و میر در کشوری همچون سومالی به 1899.2 کودک به ازای هر 100 هزار تولد اعلام شده است.

جان کاهان یکی از تحلیلگران ارشد مایکروسافت در حوزه هوش مصنوعی گفت: موارد مختلفی در علم پزشکی وجود دارد که می تواند نقش مهمی در سلامت جوامع بشری بازی کند. همچنین شاهد ظهور بیماری هایی هستیم که هنوز نتوانسته ایم با وجود تحقیقات فراوان، برای آن ها درمان مناسبی پیدا کنیم، اما ما اعتقاد داریم هوش مصنوعی می تواند هم بهترین راه حل درمانی را ارائه کند و هم در زمینه بعضی بیماری ها، سریع تر به واکسن آن دست پیدا کنیم.

ازآنجا که در کل، بخش سلامت یکی از بیشترین دغدغه های مایکروسافت را تشکیل می دهد، این کمپانی چندسال قبل نیز از برنامه ای با نام Healthcare NExT رونمایی کرد. در این برنامه نیز ردپای هوش مصنوعی دیده می گردد، اما نقش آن به پررنگی پروژه جدید مایکروسافت نیست.

این کمپانی در امریکا هم پلتفرم های ابری مبتنی بر هوش مصنوعی راه اندازی نموده است تا بتواند اطلاعات داروخانه ها، مراکز سلامت و پزشکی، بیمارستان ها و... را یکپارچه کند. به این ترتیب این امکان فراهم می گردد که در تحقیقات خود از این دیتا و اطلاعات استفاده ای مناسب داشته باشد و حوزه سلامت و خدمات دهی امریکا بیش از پیش کارآمد گردد.

کشف دارو با هوش مصنوعی

یکی از کاربرد های فناوری هوش مصنوعی در کشف و فراوری دارو های مورد احتیاج بیماران در دنیا است؛ هرچند تا به امروز کوشش های زیادی انجام شده بود تا دارو های درمانی ساخته شده توسط هوش مصنوعی مورد استفاده بیماران قرار بگیرد، ولی هر بار این کوشش با شکست روبرو شده بود؛ اما بتازگی بر نخستین داروی فراوری شده توسط هوش مصنوعی مهر تأیید خورد.

درواقع انتها هوش مصنوعی پیروز به فراوری دارویی شد که برای نخستین بار توسط انسان مورد استفاده قرار می گیرد. یک داروی مولکولی فراوری شده توسط هوش مصنوعی با نام 1181-DSP که با استفاده از الگوریتم هایی ویژه، برای درمان بیمارانی که اختلال وسواس فکری (OCD) دارند فراوری شده است.

آنچه در کشف و ساخت این دارو ها اهمیت دارد این است که میلیارد ها الگوریتم برای فراوری یک مولکول دارویی وجود دارد و اینکه پس از مهندسی، بهترین و دقیق ترین تصمیم توسط هوش مصنوعی گرفته گردد موضوعی بسیار مهم و فناورانه است.

این دارو ابتدا در ژاپن برای نخستین بار روی انسان مورد آزمایش قرار می گیرد و سپس سایر تست های دنیای انجام خواهد شد. کمپانی سازنده این دارو Exscienta با استفاده از هوش مصنوعی در زمینه بیماری های سرطان و بیماری های قلبی نیز مطالعاتی گسترده دارد و در صورت پیروزیت آمیز بودن تست های این داروی مولکولی امیدوار است تا خاتمه سال 2020 برای یکی دیگر از بیماری ها دارو هایی با یاری هوش مصنوعی فراوری گردد.

پروفسور هاپکینز از محققان این کمپانی می گوید: ما تا به امروز از هوش مصنوعی برای معاینه بیمار و شناسایی بیماری و نیز تجزیه و تحلیل داده ها و اسکن بیمار استفاده می کردیم، ولی این نخستین بار است که کشف و فراوری دارو با یاری این فناوری انجام شده است.

سال جاری برای نخستین بار یک دارو با یاری هوش مصنوعی فراوری شده، ولی تا خاتمه دهه جاری، محتمل است که همه دارو های جدید با استفاده از این فناوری ساخته گردد. وی اضافه کرد: معتقدم که هوش مصنوعی پتانسیل بالایی در شتاب دادن به کشف دارو در دنیا دارد و باید این فناوری را بسیار جدی گرفت.

اما یکی دیگر از دلایلی که دانشمندان به فکر فراوری دارو با استفاده از هوش مصنوعی افتاده اند سرعت کشف دارو است درحالی که توسعه یک دارو به طور معمول 5 سال طول می کشد تا به مرحله تست آن روی انسان برسد، ولی این مدت زمان برای هوش مصنوعی به 12 ماه کاهش یافته است و در آینده ای نزدیک شاید بتوان این زمان را بسیار کوتاه تر کرد که این موضوع، نقطه عطفی در کشف دارو محسوب می گردد.

به عنوان مثال امروزه چین با ویروس کرونا دست و پنجه نرم می نماید و کل دنیا هم از این شرایط تأثیر گرفته اند تا جایی که کنگره های بزرگی همچون کنگره دنیای موبایل یا کنفرانس کلاه سیاه ها و... به تعویق افتاده و ضربه های مالی بدی به چین وارد شده است. اگر هوش مصنوعی به جایی برسد که با ظهور هر ویروسی بتواند بسرعت داروی مقابله با آن را بسازد انقلابی بزرگ در شرایط سلامت دنیا ایجاد خواهد شد.

تیغ دولبه هوش مصنوعی

یکی دیگر از بخش هایی که تا به امروز هوش مصنوعی کوشش نموده تا به بیماران یاری کند، تبدیل پیغام ها و سیگنال های مغزی به گفتار برای کسانی است که قدرت تکلم ندارند. این موضوع در مؤسسه هندی IIT-Madras مورد آنالیز قرار گرفته است؛ البته این تحقیقات هنوز در مراحل اولیه قرار گرفته است، ولی اشخاصی که قدرت تکلم خود را از دست داده اند می توانند به این امیدوار باشند که هوش مصنوعی روزی بتواند با یاری الگوریتم های Deep Learning، به این افراد یاری کند تا آنچه در فکرشان می گذرد را براحتی به صورت گفتار دربیاورند و به صورت مستقل در جامعه حضور داشته باشند.

البته پیش از این نیز گوگل به موضوع هوش مصنوعی در حوزه سلامت وارد شده است، اما این برنامه به وسعت برنامه مایکروسافت نیست. گوگل در زمینه تشخیص سرطان پستان زنان از هوش مصنوعی بهره گرفته و یادآور شده است با دقتی بالاتر از پزشکان می تواند آن را تشخیص دهد. گوگل معتقد است با یاری هوش مصنوعی، تعداد تشخیص های اشتباه سرطان کاهشی قابل توجه خواهد داشت.

البته با وجود قابلیت ها و پتانسیل های بالای هوش مصنوعی، بسیاری این فناوری را یک تیغ دولبه می دانند که باید مراقب استفاده از آن بود. همانطور که پیش از این نیز در مراسم مختلف ازجمله اجلاس داووس ژنو مطرح شد، یکی از مسائل هوش مصنوعی نبود اطمینان به این فناوری و غیر قابل کنترل بودن آن در آینده است.

بعضی معتقدند این فناوری اگر به پیشرفت های بسیار دست یابد شاید روزی فرا برسد که دیگر نتوان آن را کنترل کرد و عملاً هوش مصنوعی بر بشر سلطه پیدا کند. اما حالا مایکروسافت عنوان نموده که می خواهد با وضع قوانینی خاص و شفاف، به توسعه این تکنولوژی بپردازد و هرگز از تیغ دولبه آن نمی ترسد.

منبع: روزنامه ایران